Μονή Αγίου Ελευθερίου (Σαγκρί)

Το μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου υψώνεται μεγαλόπρεπο στη νότια πλευρά του χωριού Σαγκρί.

Διατηρείται σε καλή κατάσταση μετά την τρίτη αναπαλαίωσή του. Αποτελείται από το καθολικό και από το κυρίως μοναστηριακό διώροφο συγκρότημα, που χρησίμευε για κατοικία των μοναχών και αργότερα λειτούργησε ως σχολή κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Στο τέμπλο της μονής υπάρχουν ενδιαφέρουσες εικόνες, οι οποίες εκτός από την αξιόλογη τεχνοτροπία τους, αποκαλύπτουν αρκετές πληροφορίες και για την ίδια την ιστορία της μονής.

Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες του Αγίου Ελευθερίου, του Παντοκράτορος, του Αγίου Αρτεμίου, καθώς και της Παναγίας Ελεούσας.

Το μοναστήρι περιλαμβάνει αποθήκες, κελλιά και μια μεγάλη αίθουσα, που παλαιά λειτουργούσε σαν αίθουσα διδασκαλίας και βιβλιοθήκη.

Η μονή Αγίου Ελευθερίου υπήρξε αξιόλογο θρησκευτικό και πνευματικό κέντρο κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων της Τουρκοκρατίας.

Στις 8 Νοεμβρίου 2015, επαναπατρίσθηκε στη Νάξο η Ιερή Λειψανοθήκη με αποτμήματα Τιμίων Λειψάνων 13 Αγίων της Εκκλησίας, που κατασκευάσθηκε το 1817 ἀπό τόν ἀοίδιμο Ιερομόναχο και Ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αγίου Ελευθερίου Σαγκρίου, Νάξου, Καλλίνικο Βαρβατάκη.

Η υποδοχή των Ιερών Λειψάνων τελέσθηκε μέσα σε ένα ιδιαίτερα πανηγυρικό αλλά ταυτόχρονα κατανυκτικό κλίμα όπου ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Παροναξίας κ.κ. Καλλίνικος μετέφερε την αργυρή Λειψανοθήκη, στην Μονή Αγίου Ελευθερίου, όπου και θα φυλάσσονται από εδώ και στο εξής τα Λείψανα των: Αγίου Γεωργίου του Μεγαλομάρτυρος και Τροπαιοφόρου (23 Απριλίου), Αγίου Χαραλάμπους του Ιερομάρτυρος (10 Φεβρουαρίου), Αγίου Παντελεήμονος του Μεγαλομάρτυρος και Ιαματικού (27 Ιουλίου), Αγίου Ερμολάου (26 Ιουλίου), Αγίου Ελευθερίου του Ιερομάρτυρος (15 Δεκεμβρίου), Αγίου Θεοδώρου του Μεγαλομάρτυρος του Τήρωνος (17 Φεβρουαρίου), Αγίου Αντύπα επισκόπου Περγάμου (11 Απριλίου), Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτου (3 Οκτωβρίου), Αγίας Παρασκευής της Οσιομάρτυρας (26 Ιουλίου), Αγίας Βαρβάρας της Μεγαλομάρτυρας (4 Δεκεμβρίου), Αγίας Κυριακής της Μεγαλομάρτυρας (7 Ιουλίου), Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας (22 Δεκεμβρίου), Οσίας Πελαγίας της Μάρτυρος (4 Μαΐου).