Το Τσικαλαριό μαζί με το Χείμαρρο, είναι δύο μικρά χωριά με κοινή ενορία και δημοτικό σχολείο, που αποτελούν τον οικισμό της Ζωοδόχου Πηγής στο λεκανοπέδιο της Τραγαίας.
Η ιστορία τους φαίνεται ότι είναι στενά συνδεδεμένη με το Απάνω Κάστρο, κτισμένο στα δυτικά των οικισμών, που υπήρξε σημαντικό οχυρό από την αρχαιότητα μέχρι την Ενετοκρατία.
Λέγεται μάλιστα ότι το Τσικαλαριό ήταν το εργαστήρι κατασκευής πήλινων σκευών των κατοίκων του κάστρου, εξ’ ου και το όνομα του (τσικάλι = πήλινο μαγειρικό σκεύος).
Το τοπωνύμιο Χέιμαρρος προέρχεται από το ποτάμι που ρέει τον χειμώνα και την άνοιξη δίπλα στο χωριό.
Στην είσοδο του χωριού στο Τσικαλαριό, δίπλα στη φημισμένη παλιά πηγή βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, του 6ου αιώνα, με σπάνιες τοιχογραφίες.
Ένα μονοπάτι που ξεκινάει από το Τσικαλαριό οδηγεί σε ένα από τα πιο εντυ- πωσιακά μνημεία της Νάξου, το Απάνω Κάστρο. Κτισμένο στη βραχώδη κορυφή ενός λόφου, με καταπληκτική θέα προς τη θάλασσα, υπήρξε αμυντικό οχυρό από την αρχαιότητα μέχρι την Ενετοκρατία.
Τα απομεινάρια του τεράστιου τείχους µε τους μεγάλους ορθογώνιους λίθους, που διακρίνονται στο λόφο, ανήκουν προφανώς στην κλασσική εποχή, ενώ το κάστρο που φαίνεται σήμερα το έκτισαν οι Ενετοί περίπου στα μέσα του 13ου αιώνα, και το ονόμασαν Απάνω, για να το ξεχωρίζουν από το Κάτω Κάστρο της Χώρας.
Λίγο βορειότερα από το χωριό στέκει το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Παχωμίου, γνωστού και ως Άϊ Παχύ, γιατί από τη μαρμάρινη κουλούρα που κρέμεται από το υπέρθυρό του, περνούσαν κάποτε τα αδύνατα παιδιά για να παχύνουν.
Οι μόνιμοι κάτοικοι και των δύο χωριών είναι περίπου 200 και ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία.
| Οδηγίες Πρόσβασης | Βρίσκεται στο κεντρικό οδικό δίκτυο Χώρα – Ποταμιά – Τσικαλαριό. |
| Δυνατότητα Πάρκινγκ | Υπάρχει χώρος στάθμευσης |
| Δημόσια Μέσα Μεταφοράς | Υπάρχει δημόσια συγκοινωνία |
